Jak i dlaczego pomagać ptakom

Nad Polską krzyżują się szlaki corocznych przelotów, w związku z tym regularnie pojawiają się ptaki z północnych skrajów kontynentu, a także gatunki z Syberii, rzadziej przylatują wędrowne ptaki z dalekiego wschodu Azji, a zupełnie wyjątkowo to zabłąkani wędrowcy z Ameryki Północnej.

Natura w Polsce wszechstronnie reprezentuje świat istot żywych całego kontynentu i dlatego ma szczególną wartość na tle walorów przyrodniczych Europy.

Zima to bez wątpienia trudny czas dla naszych skrzydlatych przyjaciół. Bez wsparcia ludzi, mniej doświadczone, stare bądź osłabione ptaki mają nikłe szanse na przeżycie w niesprzyjających dla nich warunkach, takich jak mróz czy śnieg. W okresie zimowym dni są krótkie i ptaki mają mniej czasu na zdobycie pokarmu wystarczającego do przetrwania długiej i zimnej nocy. Ponadto poszukiwania pożywienia na mrozie pochłaniają ich cenną energię.

W tym trudnym dla ptaków okresie, wiele mówi się o potrzebie ich dokarmiania. W społeczeństwie znajdziemy zarówno zwolenników, jak i przeciwników tego procesu. Ci drudzy twierdzą, że dokarmianie nie jest koniecznością, gdyż uczy niesamodzielności, nie powinno się ingerować w naturę, a ptaki powinny samodzielnie znaleźć sobie pokarm. Pojawiają się także opinie, które sugerują, że dokarmianie szkodzi ptakom lecz musimy pamiętać, że ptaki w mieście mają zupełnie inne warunki na przetrwanie tego trudnego okresu. Szanse na znalezienie naturalnego pokarmu są znacznie mniejsze niż w lesie czy na łące. Dlatego dokarmianie ptaków zimujących na pewno ułatwia im przetrwanie najcięższych zimowych mrozów.

Dokarmianie ptaków wskazane jest w sytuacji, gdy dostęp do pożywienia staje się utrudniony, a więc pierwszy śnieg oraz mróz to sygnał, że czas wywiesić karmniki i zacząć dokarmianie, które de facto najlepiej zakończyć wczesną wiosną, najczęściej na początku marca, kiedy ptaki są już w stanie łatwo zdobyć samodzielnie pożywienie. Prawidłowo prowadzone dokarmianie może być jedną z form aktywnej ochrony przyrody, stawiającej sobie za cel odwrócenie lub zrekompensowanie niekorzystnych zmian wprowadzanych w środowisko przez człowieka.

Ptaki warto dokarmiać, lecz należy to robić mądrze i odpowiedzialnie, gdyż to może mieć niejednokrotnie skutki gorsze niż chłód czy głód.

Aby im naprawdę pomóc, a nie zaszkodzić musimy pamiętać o kilku bardzo ważnych zasadach:

• Systematyczność dokarmiania
  Rozpoczynając dokarmianie podejmujemy poważne zobowiązanie, które powinniśmy kontynuować aż do pierwszych oznak wiosny. Ptaki szybko przyzwyczajają się do miejsca karmienia i rodzaju pokarmu. Przerwanie dokarmiania byłoby nieodpowiedzialne, gdyż głodne zwierzęta zamiast szukać pokarmu zmarnują czas i energię na oczekiwanie pomocy, która nie nadejdzie. Przyzwyczajone do pomocy nie potrafią same przetrwać!

• Ptasie menu, czyli czym karmić ptaki
  - ptaki duże z parków miejskich i skwerów np. łabędzie nieme czy kaczki krzyżówki, karmić należy tylko w czasie silnych mrozów, w miejscu spokojnym i czystym np. na trawniku w parku bądź też nad brzegiem jeziora czy rzeki. Miejsce to powinno być spokojne i na tyle odsłonięte by w razie zagrożenia ptaki mogły się oddalić, bez problemu wzbić w powietrze i odlecieć. Pokarmu nie należy wrzucać do wody i oczywiście nie wolno karmić pieczywem, bo to w nim znajdują się dodatki oraz sól, które szkodzą ptakom. Najlepszym rozwiązaniem jest odpowiednia gotowa sucha karma i w każdym miejscu atrakcyjnym turystycznie powinny znaleźć się takie rozwiązania jak automaty z taką karmą, zawierającą nasiona jak np. owies, jęczmień, pszenica, słonecznik pastewny, kukurydzę paszową, proso, płatki owsiane itp. Ewentualnie można dokarmiać gotowanymi lecz nieosolonymi warzywami, pokrojonymi w kostkę np. marchewką, ziemniakiem, burakiem czy też kapustą

- ptaki małe, które przylatują do karmnika jak np. wróble, sikory, kosy, dzięcioły, gile, dzwońce, zięby i inne dzikie gatunki należy karmić mieszanką nasion, najlepiej skomponowaną typowo dla takich ptaków, wysokoenergetyczną, bogatą w minerały i białko, która zawiera wysokiej jakości mieszankę ziaren. Różnorodny i bogaty skład pozwala karmić różne gatunki dzikich ptaków o każdej porze roku, szczególnie w czasie jesieni i zimy. Taki pokarm idealny jest również do karmienia ptaków na wolnej przestrzeni. Możemy pomyśleć także o orzechach laskowych lub włoskich, rodzynkach, suszonych morelach bądź dodatkowo można również wywiesić nieosoloną słoninę (lecz ta nadaje się do spożycia jedynie przez max. 2 tygodnie).

• Miejsce ustawienia karmnika
  Ptaki możemy dokarmiać wszędzie, zarówno w ich naturalnych miejscach żerowania (woda, pole) jak i specjalnie do tego przeznaczonych miejscach czyli różnego rodzaju karmnikach. Istotne jest to, aby konstrukcja karmnika chroniła jedzenie przed zawilgoceniem od śniegu i deszczu. Wybierzmy miejsce zaciszne, osłonięte przed wiatrem. Pamiętajmy, że karmnik może przyciągać drapieżniki (np. koty), dlatego umieśćmy go tak, aby utrudnić dostanie się im do niego. Powinien być zamocowany solidnie do podłoża lub drzewa, aby nie spadł podczas silnych wiatrów
  Do zawieszenia lub postawienia na stojaku karmnika należy wybrać miejsce zaciszne, osłonięte od wiatru, np. za ścianą domu lub szpalerem krzewów, które warto posadzić bo mogą być nie tylko ozdobą ale także ptasią stołówką gdzie ptaki mogą usiąść, zjeść i odpocząć. Przylatujące ptaki muszą mieć do niego łatwy dostęp ale też musi być to miejsce bezpieczne, zapewnianiające łatwą drogę ucieczki przed innymi większymi gatunkami np. kotem czy psem. Przy karmniku należy postawić również poidełko ze świeżą wodą.

• Utrzymanie higieny i czystości w karmniku
  Sam karmnik powinien mieć skośny daszek chroniący przed opadami atmosferycznymi, gdyż nieosłonięty pokarm szybko spleśnieje a to może doprowadzić do zaburzeń pracy przewodu pokarmowego. Ptaki szybko przyzwyczajają się do miejsca dokarmiania, dlatego ważne jest też konsekwentne oraz regularne wykładanie karmy oraz systematyczne czyszczenie karmnika i usuwanie z niego niezjedzonych resztek pokarmu oraz odchodów. Karmnik należy zawsze sprzątać w rękawiczkach aby nie dopuścić do przenoszenia chorób między gatunkami oraz zadbać o własne bezpieczeństwo.

• Naturalna Stołówka
  Posiadając własny ogród lub sad również można zadbać o ptaki zimą, pozostawiając dla nich naturalne „stołówki”. Zostawić trochę jabłek na drzewie lub pod drzewem, szczególnie te obite czy robaczywe nie muszą być wyzbierane co do jednego, gdyż zimą będą świetnym pokarmem dla kosów, kwiczołów i wielu innych gatunków ptaków.
  Warto też pozostawiać zaschnięte owocostany roślin ozdobnych (np. rudbekii, floksów, astrów), a także chwastów (np. łopianów czy ostów), będą one również doskonałym naturalnym karmnikiem.
  Również na krzewach ptaki znajdą coś dla siebie. W tym celu warto posadzić w ogrodzie krzewy, które będą nie tylko ozdobą, ale także ptasią stołówką w zimie – np. głóg, rokitnik, dzika róża, bez koralowy, jarząb pospolity, dereń, bez czarny, kalina.

Samo dokarmianie zwierząt w okresie zimowym jest ważne dla samego człowieka, daje nam mnóstwo różnorakich korzyści - uczy empatii, troski o słabszych, mniejszych i potrzebujących, może uczyć regularności i odpowiedzialności raz szacunku dla świata przyrody. Należy również stwierdzić, że stojący za oknem karmnik przyciąga jak magnes, a obserwacja jego bywalców to szansa na naukę o ptakach, ich różnorodności i zwyczajach.  Pamiętajmy jednak, aby nasze obserwacje prowadzić dyskretnie nie płosząc ptaków, które postanowiły odwiedzić przygotowaną dla nich stołówkę.